“Bizim sülale kısa, çocuk da kısa olur tabii.”
“Büyüme dediğin genetik işidir.”
Peki sadece genetik mi? Yoksa takip edilmesi gereken biyolojik sinyaller var mı?
Büyüme Takibi Neden Önemli?
Çocukların boy ve kilosu sadece fiziksel özellik değil, aynı zamanda sağlık göstergeleridir.
Büyüme; beslenme, hormonlar, genetik, çevresel etkenler ve kronik hastalıklar hakkında ipucu verir.
Persentil Ne Demek?
“Persentil”, çocuğun boyunun yaşıtları arasındaki yüzdelik sıralamasıdır.
Örneğin: 50. persentildeki bir çocuk, yaşıtlarının %50’sinden uzun, %50’sinden kısadır.
- persentil: Alt sınır
- persentil: Üst sınır
3–97 arası: Normal kabul edilir
3’ün altı veya 97’nin üstü, mutlaka uzman değerlendirmesi gerektirir.
Hedef Boy Nasıl Hesaplanır?
Erkek Çocuk:
(Anneboyu+Bababoyu+13cm)/2(Anne boyu + Baba boyu + 13 cm) / 2(Anneboyu+Bababoyu+13cm)/2
🔸 Kız Çocuk:
(Anneboyu+Bababoyu–13cm)/2(Anne boyu + Baba boyu – 13 cm) / 2(Anneboyu+Bababoyu–13cm)/2
± 8.5 cm sapma ile hedef boy aralığı elde edilir.
Bu hesap, genetik potansiyeli verir. Ancak çocuğun büyümesi bu sınırın çok altında kalıyorsa dikkat gerekir.
Ne Zaman Endişelenmeli?
- Büyüme eğrisinde düşüş varsa (örneğin 50. persentilden 10’a)
- Boy 3. persentilin altında seyrediyorsa
- Büyüme hızı yılda 4 cm’den azsa (3 yaş sonrası)
- Ergenlik belirtileri çok erken ya da çok geç başlıyorsa
🔍 Büyümeyi Etkileyen Faktörler
- Beslenme yetersizliği
- Hormon eksiklikleri (büyüme hormonu, tiroid)
- Kronik hastalıklar (çölyak, böbrek, kalp)
- Genetik sendromlar (Turner, Noonan vs.)
✅ Sağlıklı Büyüme İçin Ne Yapmalı?
- Dengeli ve protein ağırlıklı beslenme
- Uyku düzeni (büyüme hormonu uykuda salgılanır)
- Egzersiz ve açık hava aktiviteleri
- Ekran süresini sınırlama
- Düzenli çocuk sağlığı kontrolleri
📌 Özetle…
| Durum | Öneri |
| Boy uzamıyorsa ama kilo normal | Endokrinolojik değerlendirme |
| Büyüme eğrisi düşüyorsa | Büyüme hızı analizi |
| Ailede kısa boy öyküsü varsa | Genetik değerlendirme ve hedef boy kıyaslaması |
📏 “Boyu kısa mı kaldı?” sorusu bazen sadece geçici bir büyüme yavaşlığı, bazen de gizli bir sağlık sorununa işaret edebilir. Erken fark edilir ve değerlendirilirse, zaman kaybetmeden önlem almak mümkündür.